😍รากสามสิบเป็นสมุนไพรที่มีความโดดเด่นในเรื่องการบำรุงสุขภาพผู้หญิง ให้ดูอ่อนเยาว์ ยังสาว โดยเฉพาะระบบสืบพันธุ์ ในทางพื้นบ้านใช้

ช่วยเรื่องการมีบุตรยากในผู้หญิง ช่วยกระตุ้นการตกไข่ เพิ่มความต้องการทางเพศ (aphrodisiac) ทั้งในชายและหญิง รักษาการอักเสบ

ของอวัยวะสืบพันธุ์ภายใน เช่น มดลูก และทำให้อวัยวะสืบพันธุ์ที่แห้งกลับมาชุ่มชื้น เช่น ช่องคลอด และยังใช้รักษาอาการตกขาว เลือดออกใน

โพรงมดลูก บรรเทาอาการปวดประจำเดือน อาการก่อนมีประจำเดือน [premenstrual syndrome : PMS]* เช่น อารมณ์เหวี่ยง เครียด ซึมเศร้า

และรักษาประจำเดือนมามาก ประจำเดือนมาผิดปกติ หรือมากะปริดกะปรอย ซึ่งพบได้บ่อยในหญิงวัยทอง

🔻อาการของ PMS* โดยปกติมักเกิดขึ้นในช่วง 7-10 วันสุดท้ายของรอบประจำเดือน

- อาการทางกายที่พบได้บ่อยคือ ท้องอืด รู้สึกแขนขาไม่มีแรง เจ็บเต้านม และ ปวดศีรษะ

- อาการทางพฤติกรรมที่พบได้บ่อยคือ การเปลี่ยนแปลงของอารมณ์,หงุดหงิดง่าย,ซึมเศร้า,กินมากกว่าปกติ,หลงลืมง่าย และไม่มีสมาธิ

- อาการอื่นที่พบได้ เช่น อาการเครียดวิตกกังวล, ร้องไห้ง่าย, กระหายน้ำ, สิวขึ้น, ร้อนวูบวาบ, ใจสั่น, เวียนศีรษะ และขาบวม

◾️สารพฤกษเคมี

รากมีสารกลุ่มฟีนอลิก ฟลาโวนอยด์ วิตามินซี สเตียรอยด์ซาโปนิน (oestrogen-modulating activity)

◾️ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา

👉🏻ต้านอนุมูลอิสระ ชะลอวัย ต้านเชื้อแบคทีเรีย ฆ่าพยาธิ เสริมภูมิคุ้มกัน กระตุ้นการหลั่งอินซูลิน ขับปัสสาวะ ต้านการเกิดนิ่ว ปกป้องไต มีฤทธิ์คล้าย

ฮอร์โมนเอสโตรเจน (phytoestrogen) ปกป้องหัวใจ ต้านท้องเสีย ต้านการเกิดแผล ต้านการไอ ต้านมะเร็ง ต้านการแพ้ ปรับสมดุลในร่างกาย

(adaptogenic effect)** มีฤทธิ์แก้ปวด ลดอักเสบ ต้านมะเร็งตับ เพิ่มการหลั่งน้ำนม [มีข้อมูลการใช้พื้นบ้าน ช่วยเรื่องเพิ่มการหลั่งน้ำนม

ปัจจุบันในอินเดียก็ให้ผู้หญิงที่คลอดลูกกิน เพื่อกระตุ้นน้ำนม]

📌* “สารปรับสมดุล” (adaptogens) หมายถึงสารที่เพิ่มความสามารถของร่างกายในการปรับตัวให้เข้ากับความเครียดที่แวดล้อมและภายในร่างกาย

โดยการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน ระบบประสาทและการทำงานของต่อมต่างๆภายในร่างกาย เพิ่มความทนทานของอวัยวะต่างๆต่อความเครียด

พยาธิสภาพและสิ่งแวดล้อม รวมถึงรักษาการทำงานของระบบเมตาบอไลท์ของร่างกายให้ปกติและมีประสิทธิภาพ มีฤทธิ์ในการนำสมดุลกลับคืนสู่

ร่างกาย (balancing) และบำรุงร่างกาย (tonic) นอกจากนี้ยังช่วยชะลอการเสื่อมสภาพของคนเราโดยลดผลที่เกิดจากการถูกกระตุ้นโดยปัจจัยต่างๆโดยเฉพาะความเครียด การอักเสบ และการเกิดออกซิเดชัน (oxidation) มีพืชไม่กี่ชนิดที่จะมีคุณสมบัติเป็นสาร adaptogen คาดว่ามีประมาณ 4000 ชนิด และรากสามสิบเป็นหนึ่งในนั้น

ผลข้างเคียง

อาจทำให้เกิดการแพ้ได้ในบางคน เช่น มีผื่น คันตา หอบ หากเคยมีประวัติแพ้ ให้หลีกเลี่ยงการรับประทาน

ข้อควรระวัง

- ไม่มีข้อมูลการใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้

- ถึงแม้จะมีการใช้รากสามสิบเพื่อช่วยส่งเสริมการมีบุตร หรือใช้รักษาการแท้ง โดยพบว่ามีฤทธิ์ต้านการแท้ง จากการทดสอบพบว่ามีผลต้านฤทธิ์ยา

oxytocin ซึ่งเป็นยาที่มีผลทำให้มดลูกบีบตัว [polycyclic alkaloid asparagamine A is also reported to have an antioxytocic action] และยังมี

การใช้รากสามสิบเป็นยาบำรุงครรภ์ รักษาภาวะครรภ์เป็นพิษ โดยมีการให้หญิงตั้งครรภ์ 450 คน กินแคปซูลรากสามสิบ ช่วงก่อนคลอด พบว่าช่วยเพิ่ม

น้ำหนักทารก และลดอัตราการตายของทารกในครรภ์

*** อย่างไรก็ตาม มีการศึกษาพบว่ารากสามสิบในขนาด 100 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมต่อวัน เป็นเวลา 60 วัน มีผลต่อทารกในครรภ์หนูทดลอง

จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ในหญิงตั้งครรภ์เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลความปลอดภัยในมนุษย์ที่ศึกษาในหญิงตั้งครรภ์

- มีฤทธิ์เหมือนฮอร์โมนเอสโตรเจน ไม่ควรใช้ในสตรีที่มีความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งที่ไวต่อฮอร์โมนเพศหญิง เช่น มดลูก รังไข่ เต้านม